مقاومت آنتی بیوتیکی( Antibiotic resistance )
مقاومت آنتی بیوتیکی زمانی رخ می دهد که باکتری در پاسخ به استفاده از این داروها تغییر کرده و حساسیت خود را به آنتی بیوتیک از دست می دهد که علل متفاوتی دارد و می تواند به علت جهش هایی باشد که در باکتری اتفاق می افتند یا به علت کسب ژن های مقاومت باشد.
باکتری ها، نه انسان ها یا حیوانات، به آنتی بیوتیک مقاوم می شوند. این باکتری‌ها ممکن است انسان‌ها و حیوانات را آلوده کنند و درمان عفونت‌هایی که ایجاد می‌کنند سخت‌تر از عفونتهای ناشی از باکتری‌های غیرمقاوم است.مقاومت آنتی بیوتیکی منجر به افزایش هزینه های پزشکی، اقامت طولانی مدت در بیمارستان و افزایش مرگ و میر می شود.
بنابراین، جهان نیاز فوری به تغییر روش تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک دارد. حتی اگر داروهای جدید تولید شوند، بدون تغییر رفتار، مقاومت آنتی بیوتیکی یک تهدید بزرگ باقی خواهد ماند. تغییرات رفتاری همچنین باید شامل اقداماتی برای کاهش شیوع عفونت ها از طریق واکسیناسیون، شستن دست ها، انجام رابطه جنسی ایمن و بهداشت خوب مواد غذایی باشد.
اگر مقاومت ضد میکروبی نسبت به سطوح فعلی به افزایش خود ادامه دهد، تخمین زده می شود که تا سال 2050 ده میلیون نفر هر سال به دلیل عدم درمان مناسب، جان خود را از دست خواهند داد و تولید ناخالص داخلی جهان در سال 2050 بین 2 تا 3.5 درصد کمتر خواهد بود. اگر اقدامی در سراسر جهان برای مبارزه با سوء استفاده از آنتی بیوتیک ها و ایجاد مقاومت ضد میکروبی انجام نشود، از سال 2014 تا 2050 تخمین زده می شود که 300 میلیون نفر ممکن است به دلیل مقاومت دارویی جان خود را از دست بدهند و 60 تا 100 تریلیون دلار از بازده اقتصادی از بین خواهد رفت. اگر توسعه کنونی مقاومت ضد میکروبی در سراسر جهان فقط 10 سال به تعویق بیفتد، 65 تریلیون دلار از تولید ناخالص داخلی جهان از سال 2014 تا 2050 صرفه جویی می شود.
تجویز آنتی بیوتیک ها توسط متخصص بیماری های عفونی در مقایسه با تجویز متخصص بیماری های غیر عفونی مصرف آنتی بیوتیک را کم کرده و هزینه های درمانی را کاهش می دهد.
اگرچه آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های باکتریایی شدید مورد نیاز هستند، استفاده نادرست به افزایش مقاومت باکتریایی کمک می کند. استفاده بیش از حد از فلوروکوینولون و سایر آنتی بیوتیک ها باعث ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی در باکتری ها می شود که می تواند درمان عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک را متوقف کند. استفاده بیش از حد از آنها در کودکان مبتلا به اوتیت میانی باعث ایجاد نژادی از باکتری ها شده است که کاملاً به آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند. علاوه بر این، استفاده از مواد ضد میکروبی در مصالح ساختمانی و محصولات بهداشتی به درصد بالاتری از باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در محیط داخلی منزل که انسان اکثریت عمر خود را در آن سپری می‌کند کمک کرده است.
شایان ذکر است، استفاده گسترده از فلوروکوینولون ها به عنوان آنتی بیوتیک خط اول منجر به کاهش حساسیت آنتی بیوتیکی شده است و پیامدهای منفی آن را در عفونت های باکتریایی جدی مثل فیبروز سیستیک (که در آن کوینولون ها جزو معدود آنتی بیوتیک های موثرند) می توان مشاهده کرد.
موارد شایع دیگری که آنتی بیوتیک ها بیش از حد استفاده می شود ولی منع مصرف دارند عبارتند از:
- استفاده از آنتی بیوتیک‌‌ها در شرایط نامناسب یکی دیگر از روش‌‌های رایج سوء مصرف آنها به شمار می‌آید. مثال شایع این امر، استفاده از آنتی بیوتیک ها برای عفونتهای ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا است.
- بیماری تنفسی ویروسی در کودکان نباید با آنتی بیوتیک درمان شود. اگر تشخیص عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، می توان از آنتی بیوتیک استفاده کرد.
- هنگامی که کودکان دارای لوله‌های گوش (ear tube) دچار عفونت گوش می‌شوند، به جای مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، باید از قطره‌های آنتی‌بیوتیک برای رفع عفونت گوش آنها استفاده کرد.همچنین عفونت گوش شناگر (Swimmer's ear) نیزباید با قطره گوشی آنتی بیوتیک درمان شود، نه آنتی بیوتیک خوراکی.
- سینوزیت را نباید با آنتی بیوتیک درمان کرد، زیرا معمولاً عامل ویروسی دارد و حتی اگر توسط یک باکتری ایجاد شود، آنتی بیوتیک تجویز نمی شود مگر در شرایط غیر معمول، زیرا معمولاً بدون درمان نیز خود به خود برطرف می شود.
- ورم ملتحمه ویروسی را نباید با آنتی بیوتیک درمان کرد. آنتی بیوتیک ها فقط باید با تایید اینکه بیمار مبتلا به ملتحمه باکتریایی است استفاده شود.
-افراد مسن اغلب دارای باکتری در ادرار خود هستند که در آزمایش های معمول ادرار مشخص می شود، اما اگر فرد علائم عفونت ادراری را نداشته باشد، درمان آنتی بیوتیکی لازم نیست.
-اگزما را نباید با آنتی بیوتیک های خوراکی درمان کرد. پوست خشک را می توان با لوسیون ها یا سایر درمان های علامتی درمان کرد.
-استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی برای درمان زخم‌های جراحی، در مقایسه با پماد غیر آنتی‌بیوتیکی یا اصلاً بدون پماد، میزان عفونت را کاهش نمی‌دهد.
-استفاده از داکسی سایکلین در آکنه ولگاریس با افزایش خطر ابتلا به بیماری کرون مرتبط است و مصرف مینوسیکلین در آکنه ولگاریس با دیس بیوز پوست و روده ارتباط دارد.
پیشگیری و کنترل
مقاومت آنتی بیوتیکی در تمام نقاط جهان به طور خطرناکی در حال افزایش است. مکانیسم‌های مقاومت جدید در حال ظهور و گسترش در سطح جهانی هستند و توانایی ما را برای درمان بیماری‌های عفونی شایع تهدید می‌کنند. با کاهش اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها، درمان فهرست رو به رشدی از عفونت‌ها ، مانند ذات‌الریه، سل، مسمومیت خون، سوزاک و بیماری‌های ناشی از غذا- سخت‌تر و گاهی غیرممکن می‌شود.
در جایی که می توان آنتی بیوتیک ها را برای استفاده انسان یا حیوان بدون نسخه خریداری کرد، ظهور و گسترش مقاومت شدید تر است. به طور مشابه، در کشورهایی که دستورالعمل‌های درمانی استاندارد ندارند، آنتی‌بیوتیک‌ها اغلب توسط کارکنان بهداشتی و دامپزشکی بیش از حد تجویز و توسط مردم بیش از حد استفاده می‌شوند.
همانطور که اشاره شد، مقاومت آنتی بیوتیکی با استفاده نادرست و استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها و همچنین پیشگیری و کنترل ضعیف عفونت تسریع می شود. برای کاهش تأثیر و محدود کردن گسترش مقاومت می توان در همه سطوح جامعه گام برداشت.
افراد جامعه
برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی، افراد می توانند:
· فقط زمانی از آنتی بیوتیک ها استفاده کنند که توسط یک متخصص تجویز شده باشد.
· اگر پزشک شما می گوید به آنتی بیوتیک نیاز ندارید، هرگز تقاضای آنتی بیوتیک نکنید.
· هنگام استفاده از آنتی بیوتیک ها همیشه توصیه های پزشک و مراقبین بهداشتی را دنبال کنید.
· هرگز از آنتی بیوتیک های باقی مانده استفاده نکنید.
· با شستن مرتب دست ها، تهیه غذا به صورت بهداشتی، اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار، انجام رابطه جنسی ایمن و به روز نگه داشتن واکسیناسیون، از ابتلا به عفونت جلوگیری کنید.
• غذا را به صورت بهداشتی و طبق پنج کلید WHO برای غذای ایمن تر تهیه کنید (تمیز نگه دارید، خام و پخته شده را جدا نگه دارید، غذا را کاملاً بپزید، غذا را در دمای ایمن نگه دارید، از آب و مواد خام سالم استفاده کنید) و غذاهایی را انتخاب کنید که بدون استفاده از آنتی بیوتیک ( برای تقویت رشد یا پیشگیری از بیماری در حیوانات سالم) تولید شده اند.
سیاست گذاران
برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی، سیاست گذاران می توانند:
· اطمینان یابند که یک برنامه اقدام ملی قوی برای مقابله با مقاومت آنتی بیوتیکی وجود دارد.
· بهبود نظارت بر عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک
· تقویت سیاست ها، برنامه ها و اجرای اقدامات پیشگیری و کنترل عفونت
· تنظیم و ترویج استفاده و دفع مناسب داروهای با کیفیت
· اطلاعاتی را در مورد تأثیر مقاومت آنتی بیوتیکی در دسترس قرار دهند.
متخصصان سلامت و بهداشت جامعه
برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی، این متخصصان می توانند:
· با اطمینان از تمیز بودن دست ها، وسایل و محیط از عفونت جلوگیری کنند.
· آنتی بیوتیک ها را فقط در صورت نیاز، طبق دستورالعمل های فعلی تجویز و توزیع کنند.
· عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک را به تیم های مراقبت گزارش دهند.
· در مورد نحوه صحیح مصرف آنتی بیوتیک ها، مقاومت آنتی بیوتیکی و خطرات استفاده نادرست با بیماران خود صحبت کنند.
· در مورد پیشگیری از عفونت ها با بیماران خود صحبت کنند (مثلاً واکسیناسیون، شستن دست ها، رابطه جنسی ایمن و پوشاندن بینی و دهان هنگام عطسه).
صنعت بهداشت و درمان
· برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی، صنعت بهداشت می تواند:
· در تحقیق و توسعه آنتی بیوتیک ها، واکسن ها، تشخیص و سایر ابزارهای جدید سرمایه گذاری کند.
بخش کشاورزی
برای جلوگیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی، بخش کشاورزی می تواند:
· فقط تحت نظارت دامپزشکی به حیوانات آنتی بیوتیک بدهد.
· از آنتی بیوتیک ها برای تقویت رشد یا پیشگیری از بیماری در حیوانات سالم استفاده نکنند.
· حیوانات را برای کاهش نیاز به آنتی بیوتیک واکسینه کنند واگر جایگزین آنتی بیوتیک موجود است از آن استفاده شود.
· ترویج و اعمال شیوه های خوب در تمام مراحل تولید و فرآوری مواد غذایی از منابع حیوانی و گیاهی
· بهبود امنیت زیستی در مزارع و جلوگیری از عفونت از طریق بهبود بهداشت و رفاه حیوانات
