بررسی قند خون مهم‌ترین راه برای تشخیص شرایط پیش دیابت و بیماری دیابت می‌باشد.
آزمایش قند خون چیست؟
در این مقاله با انواع آزمایش‌های قند خون، چگونگی انجام و بررسی آن‌ها آشنا می‌شویم.
آزمایش قند خون به بررسی میزان قند یا گلوکز خون شما می‌پردازد. این آزمایش ممکن است به درخواست پزشک شما، برای تشخیص ابتلا به بیماری دیابت انجام شود. همچنین در افراد مبتلا به دیابت، بررسی قند خون به کنترل شرایط بیمار کمک اساسی می‌کند.
آزمایش‌های قند خون اطلاعات مفیدی درباره موارد زیر در اختیار شما و پزشک قرار می‌دهند:
- تغییر در رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی
- اثرگذاری داروها و روش درمان مورد استفاده
- میزان سطح قند خون
گاهی ممکن است آزمایش قند خون به منظور چکاپ کلی شما، و بررسی سطح قند خون و ابتلا به شرایط پیش دیابت، توسط پزشک درخواست داده شود.
در صورت داشتن برخی از شرایط خاص، احتمال ابتلا شما به بیماری دیابت افزایش پیدا می‌کند. این شرایط عبارتند از:
- افراد بالای ۴۵ سال
- دارای اضافه وزن
- عدم ورزش و تحرک کافی
- فشار خون بالا، تری‌گلیسیرید بالا یا HDL پایین
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری یا تولد نوزادی با وزن بالای ۴ کیلوگرم
- سابقه ابتلا به مقاومت به انسولین
- سابقه سکته مغزی یا ابتلا به فشار خون بالا
- نژاد آسیایی
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
بررسی قند خون چه فوایدی دارد؟
در مواردی که پزشک بخواهد ابتلای شما به بیماری‌های پیش دیابت یا دیابت را تشخیص دهد، آزمایش قند خون را برای شما درخواست می‌دهد. این آزمایش به بررسی سطح گلوکز خون شما می‌پردازد.
بدن شما کربوهیدرات دریافت شده از مواد غذایی مانند غلات و میوه‌ها را به گلوکز تبدیل می‌کند. گلوکز یکی از مهم‌ترین منابع تامین انرژی بدن انسان است.
برای افراد مبتلا به دیابت، تست قند خون خانگی به نظارت آن‌ها بر میزان قند خون خود کمک بسیاری می‌کند. با توجه به نتیجه این آزمایش می‌توان درباره رژیم غذایی، ورزش و داروهای مناسب برای درمان بیمار تصمیم‌گیری کرد.
قند خون پایین یا افت قند خون (هیپوگلیسمی) در صورت عدم درمان می‌تواند باعث تشنج و کما شود. از طرف دیگر قند خون بالا (هیپرگلیسمی) گاهی سبب کتواسیدوز می‌گردد. کتواسیدوز شرایط بسیار خطرناکی است که معمولاً برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ اتفاق می‌افتد. در این حالت بدن شما فقط از چربی‌های بدن به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند. قند خون بالا در دراز مدت می‌تواند احتمال دچار شدن به آسیب‌های عصبی (نوروپاتی)، قلبی، کلیوی و چشمی را افزایش دهد.
عوارض آزمایش بررسی قند خون چیست؟
آزمایش قند خون هیچگونه عوارض و خطرزایی ندارد. فقط ممکن است شما در ناحیه‌ای که از آن خونگیری شده است احساس درد، تورم و کبودی کنید. این علائم پس از یک روز برطرف می‌شوند.
انواع آزمایش‌های قند خون کدام‌اند؟
شما می‌توانید به دو روش آزمایش قند خون را انجام دهید. افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، به منظور بررسی روزانه میزان قند خون خود می‌توانند از دستگاه تست قند خون یا گلوکومتر (Glucometer) استفاده کنند. روش دیگر بررسی قند خون از طریق گرفتن مستقیم خون انجام می‌شود.
به طور کلی بررسی قند خون به منظور شناسایی و تشخیص بیماری دیابت درخواست داده می‌شود. دو آزمایش قند خون ناشتا (Fasting blood sugar, FBS) و هموگلوبین گلیکوزیله (Hemoglobin A1c, Hb A1c) مهم‌ترین تست‌های مرتبط با سنجش قند خون هستند. آزمایش قند خون ناشتا به بررسی میزان گلوکز خون شما می‌پردازد. آزمایش A1c نیز با ارزیابی درصد هموگلوبین گلیکوزیله در خون، سطح متوسط گلوکز در خون را طی ۲ تا ۳ ماه گذشته می‌سنجد.
این تست‌ها به تشخیص بیماری دیابت و شرایط پیش دیابتیک کمک می‌کنند. همچنین در صورت ابتلا به دیابت، این آزمایش‌ها در جهت نظارت بر بیماری و بررسی میزان تاثیر روش‌های کنترل و درمان دیابت نیز درخواست داده می‌شوند.
چه زمانی بررسی قند خون لازم است؟
دیابت نوع ۱
طبق توصیه انجمن دیابت آمریکا (ADA)، افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ که در روز از چندین دوز انسولین استفاده می‌کنند، باید سطح قند خون خود را قبل از شرایط زیر بررسی کنند:
- خوردن وعده غذایی یا میان‌وعده
- ورزش کردن
- خوابیدن
- انجام کارهای مهم از جمله رانندگی یا نگه‌داری از کودک
قند خون بالا
ممکن است شما در صورت ابتلا به دیابت و یا مشاهده برخی علائم خاص در خود از جمله احساس تشنگی مداوم و تکرر ادرار، مایل به بررسی قند خون خود باشید. این نشانه‌ها معمولاً می‌توانند از علائم افزایش قند خون باشند که نیاز به درمان و کنترل دارند.
قند خون پایین
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر سطح قند خون خود را بررسی کنید:
- لرز
- عرق کردن
- بی‌قراری
- سردرگمی
- گیجی
- گرسنگی و حالت تهوع
- خواب‌آلودگی
- بی‌حسی لب‌ها و زبان
- ضعف
- عصبانیت یا ناراحتی
برخی از علائم مانند هذیان‌گویی، تشنج یا بیهوشی می‌توانند از نشانه‌های افت قند خون یا شوک انسولین باشد. در صورتی که شما به صورت روزانه انسولین تزریق می‌کنید، با پزشک خود در ارتباط با مصرف داروی گلوکاگون (Glucagon) مشورت کنید. این دارو به جلوگیری از افت شدید قند خون شما کمک می‌کند.
برخی موارد شما بدون داشتن هیچگونه علائمی ممکن است به قند خون پایین دچار شوید که به این حالت هیپوگلیسمی بدون علامت می‌گویند. در صورتی که شما تجربه این عارضه را دارید باید قند خون خود را به طور مدام بررسی کنید.
زنان باردار
برخی از زنان در دوران حاملگی دچار بیماری دیابت بارداری می‌شوند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از هورمون‌های بدن در عملکرد هورمون انسولین تداخل ایجاد می‌کنند. این امر سبب تجمع قند در خون و در نتیجه افزایش قند خون می‌شود.
در صورت ابتلا شما به دیابت بارداری، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد کند که به طور منظم قند خون خود را بررسی کنید. این کار باعث اطمینان شما از نرمال بودن محدوده قند خونتان می‌شود. لازم به ذکر است که دیابت حاملگی معمولاً پس پایان دوران بارداری بهبود می‌یابد.
بررسی قند خون چگونه انجام می‌شود و نتایج آن به چه صورت است؟
به منظور انجام تست قند خون، ابتلا از ورید بازو شما خونگیری انجام می‌شود. توجه داشته باشید که برای تست قند خون ناشتا (FBS) ناشتا بودن شما الزامی است و نباید از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی به جز آب خورده باشید. از طرف دیگر برای انجام تست آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1c) نیازی به ناشتا بودن نیست.
با توجه به شرایط بالینی و زمانی که خونگیری انجام شده است (به طور مثال در زمان ناشتایی، قبل از ناهار یا شام)، نتیجه سطح قند خون شما متفاوت می‌باشد. برخی از شرایط بالینی که در تفسیر بررسی قند خون شما توسط پزشک تاثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:
- سابقه پزشکی
- ابتلا به دیابت
- سن
- بارداری
در نهایت پزشک در صورت نیاز، با در نظر گرفتن تمامی شرایط ذکر شده در بالا و نتایج آزمایشات قند خون، درمان و رژیم غذایی مناسبی را برای شما تجویز می‌کند.
آزمایشگاه سیمرغ آزمایش های مربوط به قند خون را با دقت بالا انجام می دهد.
منابع :
https://www.healthline.com
https://www.medlineplus.gov
